Has-Bagcede Ays u Tarab

Has-Bagcede 'Ays u Tarab: Nedimler, Siirler, Mutribler Osmanli sarayinda padisahlarin has-bagcede gecirdigi hos vakitleri ve bu idetin Islam oncesi Iran imparatorlugundan Emevi, Abbasi ve Timuri saraylarina uzanan koklu gelenegini, o donemlerde yazilmis degerli kaynaklardan derleyerek sunan bir calisma. Padisah isret meclisi adiyla anilan bu eglencelere yakin adamlari olan nedimlerle birlikte katilir; siir, musiki, ve raks sanatlarinin en seckin ornekleri esliginde eglenirdi. Bu meclisler, hukumdarin ve imparatorluktaki seckin siniflarin zevklerini ve yasam tarzlarini hem yansitir, hem yeniden bicimlendirirdi. Cicek bahceleri, havuzlar, fiskiyeler, su kanallari, nahiller, buhurdanlar arasinda, genc sikilerin icki sundugu bir mecliste siir okuyan, saz calan, sarki soyleyen usta sanatkirlar esliginde surulen zevk u safa, tum Ortadogu saraylarinda vazgecilmez bir gelenekti. Emevi ve Abbasi donemlerinden beri bu meclisler levizim-i saltanat yani hukumdarligin vazgecilmez bir ideti olarak kabul edilirdi. Avrupa saraylarinda da bu gelenegin karsiligi olan regalia, yani olaganustu ziyafetler ve eglenceler, hukumdarligin gerekleri arasinda sayilmistir. Dogu'da olsun, Bati'da olsun saray kulturu halk kulturunden her zaman farkli olmus ve bu farklilik isret meclisi gelenegine ve gosterilen tepkilere de yansimistir. Bir yandan lalalar uzerinden sehzadelere, diger yandan sikinimeler ve kabusnimeler yoluyla ust sinif mensuplarina en ince ayrintisiyla aktarilan bu gelenegin muhalifleri de futuvvetnimeler ile kendini ifade ederdi. Halk icin yazilmis ahlik kitaplari olan futuvvetnimelerde dinin emirlerine karsi hareketler daima kotulenmis, sarap baslica gunah sayilmistir. Ne var ki, sikinimeler ve kabusnimeler dini kurallara aykiri sayilan unsurlari Islamiyet ile bagdastirmayi bir odev saymistir: bu eserlerde isret meclislerinin daima Tanri ve Peygamber'e dui ile basladigi ve tovbe ile son buldugu hep vurgulanir. Zira insan zayiftir, gunah isler, sonunda Gaffiru'l-zunub -gunahlari